Hiperstymulacja jajników – co to jest?

Hiperstymulacja jajników, nazywana również zespołem hiperstymulacji lub OHSS, to stan, w którym następuje gwałtowny, niekontrolowany wzrost pęcherzyków i powiększenie jajników. OHSS w stanie ciężkim i krytycznym prowadzi do przemieszczenia się płynów ustrojowych do opłucnej i jamy brzusznej kobiety. Jakie są objawy hiperstymulacji jajników, jak jej zapobiec i czy dieta przy hiperstymulacji ma znaczenie? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Jak dochodzi do stymulacji jajników?

Przestymulowanie jajników w większości przypadków następuje po wywołaniu kontrolowanej stymulacji jajników poprzez podanie leków, przygotowujących do zabiegu in vitro i innych zabiegów leczenia niepłodności. Wtedy jest podawana kobiecie gonadotropina komórkowa (hCG). To działanie ma na celu uzyskanie większej liczby dojrzałych komórek jajowych od liczby, występującej w naturalnym cyklu owulacyjnym.

Zdarza się jednak, że hiperstymulacja jajników pojawia się podczas naturalnej ciąży. Nie jest jednoznaczne jednak, dlaczego tak się dzieje – podejrzewa się, że następuje ona z powodu mutacji receptora hormonu FSH, który jest bardziej wrażliwy na hormon hCG.

Objawy hiperstymulacji

Objawy hiperstymulacji mogą występować pod czterema postaciami: łagodną, umiarkowaną, ciężką i krytyczną.

Hiperstymulacja łagodna
Zwykle objawia się wzdętym brzuchem i nudnościami. Zazwyczaj objawy ustępują po miesiączce.

Hiperstymulacja umiarkowana
Do objawów z postaci łagodnej dochodzi biegunka lub wymioty i bóle brzucha.

Hiperstymulacja ciężka
Tutaj mogą pojawić się zaburzenia oddychania i wyraźne powiększenie jajników. Krew pacjentek jest bardzo zagęszczona i występuje u nich skąpomocz.

Hiperstymulacja krytyczna
Na USG jest widoczne bardzo wyraźne powiększenie jajników, może wystąpić także wodobrzusze. Nieleczona hiperstymulacja może skutkować zaburzeniami krzepnięcia lub niewydolnością krążenia. Występuje także bezmocz.

Czy hiperstymulacja jajników zagraża ciąży?

Przestymulowanie jajników nie zagraża dziecku bezpośrednio, jednak badania wskazują, że ciąża u pacjentki, u której wykryto hiperstymulację jajników, jest obarczona większym ryzykiem. Może dojść do przedwczesnego porodu lub obecności łożyska przodującego. Pojawiały się także przypadki poronień. Co prawda częściej u ciężarnych diagnozuje się cukrzycę ciążową czy zatrucie lub zakażenie ciążowe, ale jeżeli czujesz się gorzej, masz twardy, wzdęty brzuch, boli Cię podbrzusze i masz kłopoty z oddychaniem, to koniecznie zgłoś się do lekarza prowadzącego – klinika leczenia niepłodności powinna niezwłocznie przeprowadzić wszystkie niezbędne badania.

Kto jest szczególnie zagrożony hiperstymulacją?

Na przestymulowanie jajników są narażone osoby, które chorowały już kiedyś na hiperstymulację jajników, mają wysoki poziom rezerwy jajnikowej (AMH), chorują na zespół policystycznych jajników (PCOS) lub mają bardzo niski współczynnik BMI.

Przestymulowanie jajników – jak leczyć?

Łagodne i średnie objawy można leczyć przy pomocy izotoników i diety bogatej w białko. Lekarze zalecają także unikania leżenia w łóżku czy siedzenia przez długie godziny – ze względu na ryzyko powstania zakrzepów lub zatorów ruch jest konieczny. Jeżeli chodzi o postać ciężką i krytyczną, to konieczna jest hospitalizacja. Oprócz uzupełniania elektrolitów, albumin i białek należy także monitorować wydolność krążeniową i oddechową oraz ilość oddawanego moczu. Często podawane są także leki przeciwzakrzepowe. Jeżeli pacjentka ma w opłucnej lub jamie brzusznej płyn, należy go niezwłocznie odprowadzić.

W każdym przypadku – od łagodnego do krytycznego – pacjentka musi być pod stałą kontrolą lekarza.

Profilaktyka

Wszystkie pacjentki uspokajamy – ciężkie przypadki hiperstymulacji jajników w procesie in vitro zdarzają się niezwykle rzadko. Dodatkowo można zastosować profilaktykę, czyli:

• odroczenie transferu zarodków i zamrożenie ich;
• podanie agonistów dopaminy;
• zmniejszenie podawania gonadotropiny;
• całkowite zaprzestanie podawania gonadotropiny.

Hiperstymulacja jajników – czy jest się czego bać?

Jak widać hiperstymulacja jajników nie jest tak częsta, jak mogłoby się wydawać na początku. Nie oznacza jednak, że powinno się ją lekceważyć. Szczególnie kobiety przygotowywane do zabiegu in vitro powinny być uczulone na pewne objawy, które mogą świadczyć o tym, że doszło do przestymulowania jajników. Jeżeli lekarz stwierdzi OHSS, to – w zależności od postaci choroby – należy albo udać się do szpitala, albo bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarskich. Również, jeżeli jesteś w grupie ryzyka (zespół policystycznych jajników, niskie BMI, młody wiek), powinnaś baczniej zwracać uwagę na to, jak się czujesz.

Pamiętaj też, że OHSS najczęściej występuje w łagodnej postaci. Oprócz tego u kobiet niebędących w ciąży stężenie gonadotropiny spada samoistnie po 7 dniach, a u kobiet w ciąży po 10-20 dniach.